Radom - siła w precyzji

Radom miastem wojewódzkim - postulaty

Postulat wstępny - do Krajowej Strategii Rozwoju Regionalnego 2010-2020:
Częstochowa i Radom na równi z miastami wojewódzkimi

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego„jest dokumentem określającym cele i sposób działania

podmiotów publicznych, a w szczególności rządu i samorządów województw, w odniesieniu do

polskiej przestrzeni dla osiągnięcia strategicznych celów rozwoju kraju” (s. 5). Ten dokument określa, które regiony i które ośrodki mogą liczyć na wsparcie w rozwoju ze strony władz państwowych.

Niniejszy postulat dotyczy następujących zapisów Strategii:

 „Kierunki działań polityki regionalnej w ramach celu 1 obejmują:
1.1. Wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych” (s. 96).

„Celem działań polityki regionalnej wobec wszystkich ośrodków wojewódzkich jest wspieranie rozwoju ich funkcji metropolitalnych poprzez sprzyjanie wzrostowi ich znaczenia gospodarczego (w tym rynków pracy), edukacyjnego, naukowego i w zakresie kultury w układach: międzynarodowym i krajowym. Jak wspomniano powyżej specjalna uwaga polityki regionalnej prowadzonej ze szczebla krajowego i regionalnego będzie poświęcona najsłabszym z tych ośrodków” (s. 100).

Wyjaśnić należy, iż Strategia nie przewiduje wzmacniania funkcji metropolitalnych w innych miastach – poza wojewódzkimi. Hierarchię ośrodków ustalono tylko na podstawie funkcji administracyjnej, nie brano pod uwagę ich rzeczywistego znaczenia w sieci osadniczej kraju. Rozmieszczenie tak wyróżnionych ośrodków ani nie jest równomierne, ani nie nawiązuje do różnic w gęstości zaludnienia. W stosunkowo małych województwach kujawsko-pomorskim i lubuskim przyjmuje się po dwa główne ośrodki, w znacznie większych ludnościowo mazowieckim, śląskim, wielkopolskim – tylko po jednym.

Częstochowa i Radom są znacznie większe od małych miast wojewódzkich. Mogą pełnić rolę ośrodków wzrostu na równi z ośrodkami wojewódzkimi. Skoro zaś są pozbawione funkcji administracyjnych, to jaką rolę przewiduje się dla nich w polityce regionalnej? Jeśli nie będą kształtować funkcji metropolitalnych, będzie postępować ich degradacja.

Wojewódzki Gorzów, liczący 125 tysięcy mieszkańców, jest najlepiej dostępnym dużym miastem
dla obszaru zamieszkanego przez 600 tysięcy ludności. Pozbawiony statutu wojewódzkiego Radom, liczący 225 tysięcy mieszkańców – dla obszaru zamieszkanego przez milion ludności. Jednak to Gorzów, nie Radom, będzie korzystał ze wparcia w rozwoju funkcji metropolitalnych. Czy milion osób z okręgu radomskiego to obywatele niższej kategorii od 600 tysięcy z okolic Gorzowa?

Godne podkreślenia jest, iż hierarchię ośrodków według ich rzeczywistego znaczenia w strukturze przestrzennej kraju, niezależnie od statusu administracyjnego, przewiduje nowa Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (projekt z 25 stycznia 2011 r.):

„Do ośrodków o mniejszej skali oddziaływania w 2010 roku należą miasta wojewódzkie: Białystok, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Olsztyn, Opole, Rzeszów, Zielona Góra, a także Bielsko-Biała, Częstochowa, Koszalin, Płock, Radom, Rybnik i Słupsk. Ta grupa ośrodków w roku 2010 ma status miast regionalnych”(s. 65).

Postulat zasadniczy: korekta podziału terytorialnego państwa

Reforma ustroju terytorialnego państwa w roku 1999 miała opierać się na obiektywnych zasadach. Tymczasem utworzono o kilka województw więcej, niż planowano. Odbyło się to nie w drodze rzeczowej dyskusji, lecz wskutek głośnych protestów i rozgrywek politycznych. Takie rozstrzygnięcia do dziś budzą rozczarowanie społeczne i podsycają antagonizmy między konkurencyjnymi miastami. Przy wprowadzaniu reformy zapowiadano, iż po kilku latach nastąpi korekta nowego podziału. Potrzeba ta jest cały czas aktualna.

W warunkach obecnego podziału terytorialnego Radom posiada wszelkie przymioty ku temu, by być miastem wojewódzkim. Spełnienie tego postulatu nie musi wiązać się ze zmianami granic województw; istnieją przecież województwa posiadające po dwie stolice. Przy założeniu, że nie jest celowe tworzenie nowych małych województw, możliwe są co najmniej cztery rozwiązania:

- Radom miastem wojewódzkim w województwie mazowieckim obok Warszawy,

- Płock i Radom miastami wojewódzkimi w województwie mazowieckim zamiast Warszawy,

- podział województwa mazowieckiego: Płock i Radom miastami wojewódzkimi w województwie „środkowopolskim”,

- połączenie okręgu radomskiego z województwem świętokrzyskim: Kielce i Radom miastami wojewódzkimi w województwie „staropolskim”.