In minus: kryzys społeczno-gospodarczy
In minus: problemy gospodarcze
W roku 2008 roku Produkt Krajowy Brutto na mieszkańca dla Polski wyniósł 33 tysiące złotych. Podregion radomski (NUTS-3) z wartością 24 tysięcy złotych plasuje się znacznie niżej – na poziomie 71,8% średniej krajowej. W zestawieniu wszystkich 66 polskich podregionów podregion radomski zajmuje pozycję 49.
Źródło: BDL GUS
Poniżej podregionu radomskiego uplasowały się głównie podregiony o charakterze wiejskim. Nie znalazł się tam żaden podregion z porównywalnej wielkości ośrodkiem miejskim. Rozpatrzmy zatem sytuację podregionu radomskiego na tle podregionów, w których główny ośrodek liczy od 150 do 250 tysięcy mieszkańców.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL GUS
W porównaniu z podregionami miast podobnej wielkości podregion radomski wykazuje najniższy poziom rozwoju mierzony wskaźnikiem PKB na mieszkańca. W roku 2006 bezpośrednio ponad podregionem radomskim plasowały się podregiony rzeszowski i kielecki. Te dwa podregiony zanotowały jednak najwyższą średnioroczną dynamikę wzrostu: kielecki – 13%, rzeszowski – 12%. Podregion radomski – mimo iż wpisuje się w ogólny trend wzrostowy – wykazywał niską dynamikę wzrostu (8%) w porównaniu z podregionami podobnej wielkości miast.
Równie niekorzystna sytuacja panuje w Radomiu pod względem wartości środków trwałych w przedsiębiorstwach. Wśród 23 miast powyżej 150 tysięcy mieszkańców w Polsce Radom plasuje się na przedostatnim miejscu, przed Bytomiem.
Źródło: BDL GUS
Powiększenia potencjału produkcyjnego Radomia nie rokują bardzo niskie nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach w przeliczeniu na mieszkańca. Wśród 23 największych miast w Polsce Radom znajduje się na trzecim miejscu od końca, przed Sosnowcem i Bytomiem. W Radomiu w latach 2008-2009 inwestowano rocznie średnio 2,1 tys. złotych na mieszkańca wobec 6,8 tys. w Gliwicach i 5,6 tys. w Bielsku-Białej, które uplasowały się najwyżej spośród miast z przedziału 150-250 tysięcy mieszkańców. Częstochowa i Kielce znajdują się nieco poniżej połowy zestawienia dla 23 największych miast w Polsce (3,7 tys., 3,5 tys.).
Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL GUS
Skutkiem powyższych dysproporcji jest wyjątkowo trudna sytuacja na rynku pracy. Stopa bezrobocia wyróżnia Radom wśród dużych miast w skali całej Unii Europejskiej. W końcu lipca roku 2011 stopa bezrobocia wynosiła 20,6%. Wśród 23 miast stupięćdziesięciotysięcznych w Polsce – drugi w zestawieniu Bytom notuje wynik niższy o prawie 3 punkty procentowe – 17,8%. W Kielcach stopa bezrobocia wynosi 9,8%, w Częstochowie – 11,2%.
Źródło: BDL GUS
Problem bezrobocia ma zasięg regionalny. Na południowy zachód od Radomia rozciąga się obszar kilku powiatów wyróżniający się stopą bezrobocia w skali kraju. Powiatem o najwyższym bezrobociu w Polsce jest szydłowiecki ze wskaźnikiem 34,3%. Jest to jedyny powiat w Polsce, w którym stopa bezrobocia przekracza 30%. Powiat ziemski radomski (27,6%), powiat przysuski (24,8%), powiat skarżyski (24,1%) znajdują się odpowiednio na 5., 17. i 20. miejscu wśród 379 powiatów w Polsce. Podregion radomski (NUTS-3) ze stopą 21,7% plasuje się na drugim miejscu wśród 66 podregionów. Wskaźnik dla województwa świętokrzyskiego wynosi 14,2%, zaś dla mazowieckiego – 9,3%. Stopa bezrobocia w kraju to 11,7% czyli o 10 punktów procentowych mniej niż w podregionie radomskim.
Wbrew panującym opiniom bezrobocie nie jest przyczyną, lecz skutkiem problemów rozwojowych Radomia. Upadek radomskiego przemysłu – w przeciwieństwie do innych miast – nie został zrównoważony rozwojem sfery usług, w szczególności usług publicznych o znaczeniu regionalnym. U podłoża tego problemu leżą wieloletnie zaniedbania w dziedzinie wyposażenia Radomia w instytucje infrastruktury społecznej.
