Teresa Grodzińska urodziła się w 20 grudnia 1899 roku w Jaszowicach koło Radomia, w patriotycznej rodzinie ziemiańskiej znanych społeczników. Już jako uczennica Gimnazjum Żeńskiego Marii Gajl w Radomiu działała aktywnie w harcerstwie, a w 1915 roku wstąpiła do tajnej Organizacji Młodzieży Narodowej. Po ukończeniu gimnazjum, w 1918 roku rozpoczęła naukę w Szkole Ogrodniczej w Warszawie. Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej praktykowała jako pielęgniarka, by w lipcu 1920 roku – jako ochotniczka - ruszyć na front. Przydzielona do 4 pułku piechoty Legionów, od 19 sierpnia uczestniczyła w działaniach wojennych w rejonie Hrubieszowa. Zasłynęła odwagą i poświęceniem, m.in., jak podaje wniosek o odznaczenie jej orderem Virtuti Militari, przenosiła rannych „przez płonący most na rzece Huczwie, ostrzeliwany przez 3 nieprzyjacielskie karabiny maszynowe”, i to w sytuacji, gdy zdrowi żołnierze już się wycofali. 1 września 1920 roku 4 pp Legionów został otoczony przez 1 Armię Konną Siemiona Budionnego. Teresa Grodzińska nie wycofała się i kontynuowała opiekę nad rannymi żołnierzami. Tego dnia została wzięta do niewoli. Kilka godzin miała bronić się przed atakującymi ją Kozakami, którzy w końcu niezwykle brutalnie zamordowali ją we wsi Czortowice. Została pochowana przez miejscową ludność, jednak kiedy gdy tylko Wojsko Polskie odbiło Czortowice, ekshumowano jej szczątki i mimo toczących się walk, na początku września pochowano w Chełmie, z napisem na grobie „Cześć Ci, Męczennico”. Już 11 września wojsko wystąpiło o odznaczenie jej Złotym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari, jej szczątki przeniesiono do Radomia i 18 września 1920 roku zorganizowano uroczysty wojskowy pogrzeb z honorami. Trumnę wieziono na lawecie. W kondukcie szły tysiące radomian oraz uratowani przez Teresę Grodzińską żołnierze. Została pochowana w grobowcu rodzinnym na cmentarzu przy ul. Limanowskiego w Radomiu. Postawę Teresy Grodzińskiej bardzo szybko uznano za niezwykle wyróżniającą się na tle dziesiątków tysięcy innych. Była pierwszą kobietą i jedną z pierwszych osób odznaczonych przez II Rzeczpospolitą Orderem Virtuti Militari. Stała się symbolem najwyższego patriotyzmu i poświęcenia dla Ojczyzny. Stawiana była w jednym rzędzie z Orlętami Lwowskimi jako wzór dla młodzieży. W 1926 roku imieniem Teresy Grodzińskiej nazwano jedną z sal Wojskowego Szpitala Ujazdowskiego w Warszawie, gdzie odbyła kurs sanitariuszki. W szpitalu umieszczono również tablicę pamiątkową. Poświęcono jej także dwie tabliczki pamiątkowe w murze cegiełkowym zamku na Wawelu.
Tytuł honorowego obywatela miasta Radomia nadany uchwałą Rady Miejskiej w Radomiu nr LIII/475/2021 z dnia 22 lutego 2021 roku.
Źródło: uzasadnienie do uchwały nr LIII/475/2021 z dnia 22 lutego 2021 roku.
