Radom - siła w precyzji

Władysław Paciak

Władysław Paciak urodził się 23.04.1903 r. we wsi Potkanna koło Przytyka (ziemia radomska). Zmarł w Radomiu 6.10.1983 r.

W 1929 r. ukończył Seminarium Duchowne w Sandomierzu i od tego czasu pracował w parafiach diecezji sandomierskiej, we Wrzosie, Łagowie Opatowskim, Czyżowie Szlacheckim, Mircu, Chlewiskach, Lipie koło Końskich (tu przeżył wybuch wojny), Wierzbicy i Tczowie. W 1945 r. (miał 42 lata) rozpoczął studia wyższe w Krakowie. Studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim teologię (1945-49) i historię sztuki (dyplom 1952), a w Akademii Sztuk Pięknych malarstwo - w pracowniach Wojciecha Weissa, Ignacego Pieńkowskiego, Zbigniewa Pronaszki i Jerzego Fedkowicza, u którego uzyskał dyplom w 1954 r. Od 1953 r. mieszkał w Radomiu, pełnił obowiązki konserwatora diecezjalnego, a od 1955 był rezydentem w parafii Opieki NMP.

W jego biografii ważną rolę odegrały podróże artystyczne, pierwsza podróż do Paryża w 1937 r., ale najważniejszy był półroczny pobyt w Paryżu w 1960 r., skąd pojechał do Włoch, gdzie zwiedził wiele miast.

Ambicją księdza Władysława Paciaka było tworzenie sztuki nowoczesnej, a jednocześnie podejmującej wielkie tematy sztuki dawnej. Tuż po powrocie z Francji i Włoch malował zarówno obrazy abstrakcyjne, jak też sakralne, Madonny, Ukrzyżowanie, świętych Józefa, Magdalenę, Franciszka; stosował technikę kolażu; w Drodze Krzyżowej obrazy na blasze są częścią obiektu montowanego z drewna, gwoździ i drutów. Aby spotęgować ekspresję stosował deformację. W wielkich cyklach martyrologicznych Majdanek (1963-71), Dziecko w obozie hitlerowskim (1963-70) i Wietnam walczy (1968) są obrazy na płótnie, obrazy - obiekty i rysunki tuszem. W latach 70. zmienił technikę i malował już wyłącznie temperami na papierze, kolejne Madonny, temat Sądu Ostatecznego, obrazy ze Starego (Mojżesz) i Nowego Testamentu, tworzył wielki cykl Żydzi. Ważny jest cykl 38 obrazów, malowanych temperami w 1979 r., Jan Paweł II w Polsce, który ksiądz zaczął malować po ogłoszeniu programu pielgrzymki papieskiej, zanim się zaczęła. Wyobrażał sobie wydarzenia, które wkrótce miały nadejść (cykl w zbiorach Wyższego Seminarium Duchownego w Radomiu).

W 1976 r. artysta podarował Muzeum Okręgowemu w Radomiu cykle martyrologiczne (ponad 300 prac), inne dzieła Muzeum zakupiło po jego śmierci od rodziny. Teraz w zbiorach znajduje się wielka kolekcja, ponad 500 dzieł. Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu od lat zajmuje się promocją wybitnego radomskiego twórcy. W Radomiu zorganizowało dwie wystawy retrospektywne (1998 i 2003), wystawy w Nyiregyháza na Węgrzech i w Warszawie z okazji pielgrzymek papieskich (1991 i 1999), a w 2007 r. w Muzeum Archidiecezji Wrocławskiej dużą wystawę Ks. Władysław Paciak. Malarz cierpienia, pod honorowym patronatem arcybiskupa, wojewody dolnośląskiego i prezydenta Wrocławia.

Prezentuje często jego dzieła na wystawach zbiorowych w Radomiu. W 2006 roku na wystawie Sztuka w Polsce po r. 1945. Między ideą sztuki nowoczesnej, a rzeczywistością i pamięcią, czyli 17 pokazie kolekcji, obrazy księdza znalazły się w kulminacyjnym punkcie wystawy – jako wstrząsające, najbardziej dramatyczne, świadectwo przeżywania cierpienia. Podobnie eksponowany był zespół prac artysty na wystawie Wspominanie wojny w 2011 r.

Muzeum stara się ukazać rangę tej niepowtarzalnej twórczości, jej miejsce i znaczenie w polskiej sztuce powojennej. Pokazuje obrazy księdza wśród dzieł artystów powszechnie znanych. Zorganizowało wystawę Władysław Hasior i konteksty, ukazującą twórczość księdza na tle dzieł twórców nowoczesnych i odwołujących się do tradycji. Pokazuje jego prace z różnych cykli na wystawach w muzeach i galeriach w różnych miastach.

Oprac. Mieczysław Szewczuk, Muzeum Sztuki Współczesnej

Bibliografia

1. Władysław Paciak (1903-1983), W stulecie urodzin i dwudziestą rocznicę śmierci, [wydawnictwo albumowe z okazji wystawy retrospektywnej w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu], Radom 2003.