Radom - siła w precyzji

Kazimierz Kelles-Krauz (1872 – 1905) - urodził się w Szczebrzeszynie na Lubelszczyźnie w rodzinie urzędniczej ze szlacheckim rodowodem. Już w latach gimnazjalnych ujawniał niepospolite zdolności, szerokie zainteresowania intelektualne oraz zacięcie społecznikowskie. Samodzielnie studiował wtedy przede wszystkim ekonomię, próbując jednocześnie swych sił jako poeta i publicysta. Już w tym czasie rozpoczął także działalność agitacyjną wśród robotników folwarcznych. Wskutek zatargu z władzami szkolnymi został wydalony z ósmej klasy gimnazjum. Maturę zdał eksternistycznie w Kielcach.

Nie mogąc studiować w Warszawie i na terenie państwa rosyjskiego, podjął studia przyrodnicze na Sorbonie w Paryżu, a następnie studiował socjologię i ekonomię w Wolnej szkole Nauk Politycznych oraz Wolnej Szkole Nauk Społecznych w Paryżu. W 1901 roku uzyskał doktorat z nauk społecznych na Nowym Uniwersytecie w Brukseli, gdzie prowadził wykłady. Przez wiele lat wygłaszał naukowe referaty na międzynarodowych kongresach oraz publikował w licznych czasopismach o profilu społeczno-kulturalnym i socjologicznym wychodzących w krajach europejskich.

Głęboko zaangażowany w życie polityczne na emigracji, nie zrywał kontaktu z krajem, a szczególnie z Radomiem, gdzie podczas swego ostatniego pobytu w 1894 roku był współinicjatorem organizacji radomskiej PPS. Kazimierz Kelles-Krauz był najwybitniejszym teoretykiem i jednym z czołowych działaczy nie tylko PPS, ale w ogóle polskiego ruchu socjalistycznego na przełomie XIX i XX wieków.

W ciągu zaledwie 10-letniego aktywności intelektualnej i pisarskiej (zmarł w wieku 33 lat) wielokrotnie prezentował i rozwijał marksowską teorię dziejów. Prace teoretyczne poświęcił głównie analizie procesów narodotwórczych we współczesnej mu epoce oraz ich relacji z tendencjami towarzyszącymi unowocześnianiu się społeczeństw europejskich, tj. z postępem społecznej demokratyzacji – z jednej strony i z pogłębianiem się zróżnicowania klasowego – z drugiej.

Źródło tekstu: „Z ziemi radomskiej i dla niej”, Radomskie Towarzystwo Naukowe, Radom 1998